ھک قلم ھکڑو مان………
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
ٹنڈو قمبراٹی(ڈاڈو پوڑھو شیدی)
۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
اچو تہ اج اوھان کی مانجھند شھر جی تواریخ سان ملایان.
مانجھند جی بزرگ شخصیت،باکردار،سچو،کرو،ھمت وارو انسان ڈاڈو ٹنڈو قمراٹی،
ڈاڈو ٹنڈو ان کری بہ چوندا اتھس جو سندس نالو پنھنجی خاندان جی بزرگ شخصیت جو رکیل اتھس .پاٹ” دھوبکی”کم جو مھا کاریگر آھی.
شاید کو سندھ م ھن جھڑو دھوبی ھجی.
ھن وقت عمر 90سالن جی لگ بھگ ھوندیس یا شاید متھی بہ ھجی .پر اج بہ پنھنجی دھوبی گھاٹ تی توھان کی کپڑا استری کندی نظر ایندو .
ایوب خان کان ویندی ذوالفقار علی بھٹی ء آخر م مخدوم طالب المولی جھڑین وڈین شخصیتن بہ پنھنجا کپڑا ھن دھوبی کان دھلائی ء استری کرائی پاتا آھن.
اج بہ توھان کنھن نالی واری درزی جا سبرایل کپڑا کٹی توھان ڈاڈی ٹنڈو وٹ اچو توھان کی کاریگر جی کیل کپڑن م کوتاھی اک چھنب م کدھی ڈیندو.
مانجھند شھر جو اوج ء تباھی ھن پنھنجی اکین سان ڈٹھی آھی.
اج جنھن مانجھند شھر م اسان رھون تھا .ڈاڈو چئی تھو تہ ھی پنھنجو ٹیون شھر آھی .پھرین شھر دریاء بادشاھ جی وچ تی ھو،ء اج جتی شھر آباد آھی اتی واٹین جا محل ٹھیل ھئا.واٹین جی وقت کی یاد کندی ڈکارو بہ تھئی تھو تہ مرکی بہ پئی تھو.ڈکارو ان کری تھئی تھو تہ ڈاڈی جو چوٹ آھی تہ واٹیا محبتی ھوندا ھئا،سستائی ھوندی ھئی.5روپیہ کلو سچو گیھ وٹھی بہ ڈاڈی کادھو آھی.
مرکی ان کری پئی تھو تہ واٹیا اسان کی جٹ جاھل چوندا ھئا.
بائی جی مندر جو اوج بہ ھن پنھنجی اکین سان ڈٹھو ،ڈاڈی چواٹی تہ وڈو مندر ھوندو ھو چارئی طرف ساوک ئی ساوک ھوندی ھئی بائی جو باغ جی کھڑی گالھ کجی.
ڈاڈی بائی جی میلی م ماسٹر چندر کان ویندی کنور بھگت جو راگ بہ بدھو.
دھوبگی کم دوران ھن .ماتلی:میرپورخاص،فلایون،ھالا،سکرنڈ،نواب شاھ ء سغیدآباد جھڑن وڈن شھرن م بہ پنھنجو ھنر ڈیکاری واھ واھ کرائی.مانجھند م ڈاڈی ٹنڈو وارا رئیس فقیر بخش کاچھی،رئیس شھمیر خان کاچھی جا خاص دھوبی ھوندا ھئا .ان کری رئیس شھمیر خان جی فرزند رئیس اکرم خان ھن کی ذاتی طور تی پکو دکان ٹھرائی ڈنو.
ڈاڈو ٹنڈو جوانی والی بال،کوڈی کوڈی ء ونجھ وٹی جو بہ وڈو راندیگر ھو.ان سان گڈ شکار جو بہ وڈو شوقین ھو.ھن جو چوٹ آھی تہ چوڈھین جی چانڈوکی م شکار جو لطف ئی پنھنجو آھی.
ڈاڈو ٹنڈو نندھی ھوندی کان ئی کائٹ پیئٹ جو شوقین آھی.اج بہ گوشت کپائٹ وارا کاسائی مجال آ جو ڈاڈی کی پارتھو گوشت ڈین.ڈاڈو ٹنڈو باکرو گوشت ردھل اج بہ ان جی اگیان رکندو تہ توھان کی بدھائیندو تہ ھن پاسراٹی،ران،یا سینی جو گوشت آھی.ڈاڈو ٹنڈو پاٹ تہ ملھ کڈھن بہ نہ وڑھیو،پر سندھ جا نامور ملھ پھلون اج بہ ڈاڈی کی ڈسندا آھن تہ ادب سان جھکی ھن سان ملندا آھن.
مانجھند م بزرگ ھستین تی ملاکڑن کرائٹ جو سھرو ڈاڈی ٹنڈو ڈانھن وجی تھو.
ملھ پھلوان کارائٹ بہ ھر کنھن جی وس جی گالھ ناھی.
پر ڈاڈو ٹنڈو انھن ملھ پھلوانن جا نخرا بہ برداشت کندو ھو انھن کی باکرا گوشت ،کیر جون چونئریون ،مکٹ جا وٹا پیش کندو ھو.ملھن جی مالش لاء خاص مٹھو تیل گھاٹی تان پیڑھائی رکندو ھو .ھاٹی نہ اھی ملھ رھیا نہ ملاکڑا پر جڈھن بہ اسان جی آس پاس ملاکڑو لگندو آھی تہ ملھ پھلوان اج بہ ڈاڈی ٹنڈو وٹ حاضری بھریندا آھن.
ڈاڈو ٹنڈو محرم الحرام م وری جن پڑن تان ذوالجناح،سیج جون شبیھون نکرندیون آھن انھن جی سینگارٹ جو بہ وڈو کاریگر آھی .پنھنجی ھڑان انھن سوارین جی سینگار جو خرچ بھریندو آھی ایتری قدر جو سونا زیور بہ سجائیندو آھی.ھک دفعی مون ڈاڈی کان پچھیو تہ ڈاڈا ٹنڈو ڈی خبر کو معجزو ڈٹھو؟
ڈاڈی چیو بابا مالکن جی کا بہ سواری خالی نہ ھوندی آھی.بس ان نظر محبت سان ڈس تہ گھٹو کجھ آھی.پر یار ھاٹی جھڑو زمانو ھلی پیو تہ ڈسٹ وارا ھزار آھن پر ڈسٹ کجھ بہ نہ ایندن.
ھاٹی پاٹ کپڑا تہ نہ دھوئیندو آھی،پر استری کرٹ جٹ تہ سندس وندر آھی.
ڈاڈو ٹنڈو کاریگر جو وڈو آھی تہ استری جا پئسا بہ اوترا وٹھندو آھی .ھاٹی خاص شوقین ئی آھن جیکی ڈاڈی کان پنھنجا کپڑا استری کرائیندا آھن .
اج بہ اصول پرست وڈو آھی مجال آ کنھن جی جو ڈاڈی ٹنڈو جی اگیان غلط گالھ کری ،ان اصول جی کری ئی ھن پنھنجا ذاتی تعلقات بہ ختم کری چڈیا.
پولیس جو جتی کتھی وڈو دبدبو ھوندو آ .پر ڈاڈی پولیس وارن کی روڈ تی کپڑا بہ اچھلائی ڈنا ھوندا.
ھن وقت توٹی گدودن ھجٹ کری اکثر ناچاق رھندو آھی،پر توھان کی محسوس ئی نہ تھیندو تہ ڈاڈو ٹنڈو ان بیماری م مبتلا آھی.
ان گدود جی آپریشن کری پاٹ حیدرآباد جی راجپوتانہ اسپتال م داخل بہ تھیو ،پر اوچتو پنھنجی پٹ کی چیائین بابا جی آپریشن نہ کرائیندس تہ چھا مری ویندس .بس اسپتال جو بسترو چھڈی اچی مانجھند پھتو ان گالھ کی ڈھ سال تھی ویا آھن.
ھاٹی سندس بیٹھک سائین غلام المصطفی ملاح جو دکان آھی جتی چند گھڑیون اچی روح ریجھائیندو آھی.
اج بہ لطیف سرکار جی میلی جی وڈی سک ء اکیر ھوندی اتھس.میلی جا ٹئی ڈینھن اتی گذاریندو آھی ء اج بہ جڈھن بھٹ شاھ جی ملاکڑی م پھچندو آھی تہ لائوڈ اسپیکرن تی اعلان تھیندو آھی
مانجھند مان آیل ڈاڈی ٹنڈو خان کی “بھلیکار”
رفیق ملاح
Indusdaily.com 
Leave a comment